De staalconstructie wordt aangebracht. (Foto: Pathé Tribune)
Het City Theater was de grootste bioscoop van Nederland. Het terrein voor deze gigantische bioscoop, tussen het Kleine Gartmanplantsoen en de Korte Leidsedwarsstraat op slechts 40 meter van het Leidseplein, werd in 1934 aangekocht.
Voor het ontwerp van het bouwwerk werd de bekende architect Jan Wils, die al eerder furore had gemaakt met de bouw van het Stadion voor de Olympische Spelen van 1928 en als tweede architect werd de Duitser Oscar Rosendahl aangetrokken. Gezamenlijk ontwierpen deze architecten een gebouw waarvan de grote halfvormige constructie zo’n 1225 vierkante meter bedroeg. Het bioscooptheater moest plaats gaan bieden aan 1830 personen.
De opdrachtgever van de bouw, de heer B. Wilton van de Wilton-werf in Rotterdam koos – in overleg met de architecten – voor een stalen skeletbouw. De man die zich met deze staalconstructie bezig ging houden, was de vermaarde Delftse ingenieur Van Genderen Stort. Het interieur van het gebouw werd geheel verzorgd door Nederlandse fabrikanten.
City tijdens de opening van het theater met de film “Episode”. (Foto: Pathé Tribune)
De firma Pander en Zonen leverde het gehele binneninterieur als meubilair en wand- en vloerbedekking. Een enorm aantal geglazuurde tegeltjes werd door de ‘Porceleyne Fles’ in Delft gefabriceerd. Ook de brandbeveiliging was revolutionair: naast de normale voorzieningen werd in het gebouw een automatische sprinklerinstallatie aangebracht. De voorspelling was dat het theater in september 1935 zou worden geopend. Dat bleek helaas niet haalbaar. Veel liep de bouw echter niet uit. Op dinsdag 29 oktober 1935 werd het theater officieel geopend. De avond werd begonnen met de bespeling van het roemruchte theaterorgel van de firma Strunk door Reginald Foort. Het filmprogramma begon met de vertoning van 2 journaals (die van Polygoon en het Fox Movietone News), gevolgd door een korte documentaire uit de serie “March of Time” met als laatste item voor de pauze de Disney technicolor tekenfilm “The Waterbabies”. De hoofdfilm die na de pauze werd vertoond was “Episode” met de uit die tijd beroemde filmdiva Paula Wessely.
Het City Theater in Amsterdam was de vijfde bioscoop die de NV Maatschappij tot Exploitatie van het City Theater in Den Haag, opende. In 1923 werden het City Theater, in 1929 het Flora Theater, in 1930 het Odeon Theater in Den Haag en in 1934 het Lumiere Theater in Rotterdam al geopend. Al deze bioscopen tezamen vormden de basis voor de NV City film die niet alleen theaters exploiteerde, maar ook films distribueerde. De familie Wilton heeft altijd aan het roer van deze firma gestaan. De jongste telg, Bart Wilton, was o.a. verantwoordelijk voor de bouw van het City Theater in Groningen dat in 1974 zijn deuren opende. (Zie City Groningen). City Film verhuurde in die tijd de MGM films en de Disney films. Ook produceerde en distribueerde City Film veel Nederlandse speelfilms die natuurlijk in het City Theater in première gingen.
Interieur van de grote zaal in 1935. (Foto: Pathé Tribune)
In de zeventiger jaren werd het City Theater opgedeeld in meerdere zalen. Het balkon van de grote zaal werd City 5, 6 en 7 en in de kelder van het theater werden de kleine zaaltjes 3 en 4 gesitueerd. Op de eerste verdieping werd zaal 2 gebouwd.
Zaal 7 op het balkon was bijzonder omdat bij grote films het filmdoek omhoog gerold kon worden zodat een gedeelte van het balkon weer bij de grote zaal 1 kon worden betrokken. Ook bijzonder was de “hangende” cabine constructie die door de operateurs alleen via het dak van de grote zaal te bereiken was. Bij de opdeling van het grote theater naar 7 kleinere zalen is de invloed van de familie Wilton duidelijk van invloed geweest. Net als in Groningen kregen ook de zalen 2, 3 en 4 de zogenaamde “droppies”doeken: geen rechthoek als filmdoek, maar een doek die aan de uiteinden uitliep in een driepunt. Een ontwerp van de jonge Bart Wilton. In de loop der jaren zijn deze doeken echter vervangen door een normaal rechthoekig doek.
In 1985 werden City Concern en het Tuschinski concern overgenomen door de Cannon Group van de Israelische zakenlui Menhamen Golan en Yoram Globus. De exploitatie werd in 1991 overgenomen door MGM welke op zijn beurt in 1995 weer werd overgenomen door de huidige eigenaar van het City Theater: Pathé Theatres BV. In 2006 zijn er plannen ontwikkeld om het City Theater grondig te gaan renoveren. Pathé heeft te kennen gegeven om van het City Theater een nieuw imago te geven. De bedoeling is dat in 2007 in het vernieuwde City Theater de betere (art)film te gaan
Logo City Film Distribution (Foto logo uit: Weekblad voor de Cinematografie)