IMAX DMR projector waarmee traditionele speelfilms die van 35 mm overgezet zijn op het IMAX formaat kunnen worden vertoond.
Gedurende de twintigste eeuw werden door diverse pioniers naar mogelijkheden gezocht om beelden met hogere kwaliteit vast te leggen en weer te geven. Zo ontstond er ruim dertig jaar geleden bij een aantal ambitieuze filmmakers het eerste idee om hun producten op reuzenschermen te projecteren. Tijdens de wereldtentoonstelling van 1967 in Montreal werd aangetoond dat de zogenaamde “multi-screen” films bij het filmpubliek in de smaak vielen. Samenspel van meerdere projectors zorgde voor een beeld dat op een enkel scherm werd geprojecteerd.
Maar nog was men niet tevreden. De Canadese filmproducenten Graeme Ferguson, Robert Kerr en Roman Kroitor wilden het multi-screen fenomeen verbeteren. De achterliggende gedachte was dat slechts één enkele projector een gigantisch scherm met perfect beeld moest vullen. Samen met nog een aantal andere pioniers op filmgebied richtten zij in Toronto (Canada) het bedrijf IMAX Corporation op. Dit bedrijf zou zich gaan specialiseren in grootbeeld projectie van film. Met de techniek die op dat moment beschikbaar was bleek het niet mogelijk te zijn het ultieme doel te verwezenlijken waardoor men genoodzaakt was nieuwe technieken te ontwikkelen. Uiteindelijk slaagde men in 1970 erin de eerste IMAX film in Osaka (Japan) tijdens de EXPO aan de wereld te vertonen. De technieken die destijds werden toegepast zijn door de jaren heen verfijnd en geperfectioneerd met als resultaat dat meer dan 700 miljoen mensen wereldwijd ooit een IMAX film hebben kunnen beleven.
Dat de ontwikkeling bij IMAX niet heeft stilgestaan is af te leiden aan het onlangs geïntroduceerde IMAX DMR concept waarbij traditionele 35 mm speelfilms digitaal worden geremasterd naar het speciale IMAX filmformaat.
Het standaard 35 mm bioscoopformaat film met daarnaast de 70 mm IMAX film.
Eén van de belangrijkste elementen waaraan IMAX het succes dankt is de toepassing van het filmmateriaal. Bij IMAX wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde 15/70 mm filmbeeldje (ook wel frame genoemd). Dit frame wijkt af ten opzichte van het 35 mm frame dat normaliter gebruikt wordt voor bioscoopfilms. Bij IMAX is het frame 70 millimeter hoog en 15 perforaties breed. De oppervlakte van een 15/70 frame is drie keer zo groot als dat van een standaard 70 mm en ongeveer 10 keer groter dan dat van een 35 mm frame. IMAX maakt optimaal gebruik van dit grote frame want hoe groter het beeld op het frame is vastgelegd, hoe helderder en scherper het beeld op het scherm of koepel zal worden geprojecteerd. Een andere bijzonderheid is dat de film horizontaal in plaats van vertikaal door de projector gevoerd wordt. Hierdoor is het mogelijk om het complete filmbeeld te benutten. Eigenlijk kan je zeggen dat het frame 90 graden gekanteld is t.o.v. het 35 mm frame. Net zoals bij standaardfilm is de transportsnelheid van IMAX film 24 beelden per seconde. Ook hier is een vergelijking met 35 mm film op zijn plaats om duidelijk te maken met welke enorme maten rekening moet worden gehouden. Bij 35 mm film komt 1 seconde beeld overeen met een lengte van 45,7 cm aan filmmateriaal. Bij IMAX is dit 16,8 meter film als er vanuit wordt gegaan dat de gemiddelde projectiesnelheid 24 beelden per seconde bedraagt. Het maken van een IMAX film, die gewoonlijk tussen de 35 en 45 minuten duurt, is geen sinecure.
IMAX film
De 15/70 mm film maakt het noodzakelijk dat speciale camera’s worden gebruikt die met het grootste filmformaat uit de industrie kunnen omgaan. IMAX ontwikkelde de camera’s en de accessoires in eigen beheer. IMAX ontwierp zelfs camera’s in één behuizing waarmee het mogelijk is om 3D opnames te maken. Een normale 35 mm filmcamera weegt gemiddeld zo’n 18 kg. Een IMAX camera weegt, afhankelijk van het type, tussen 18 kg en 50 kg. Een IMAX 3D camera weegt volledig opgetuigd meer dan 100 kg. Het filmen met een IMAX camera is geen alledaags werk. Het vereist een speciale opleiding om op de juiste manier de camera te hanteren. Niet alleen de handelbaarheid van de camera kan dankzij de afmetingen en het gewicht voor problemen zorgen. Ook de compositie van het te filmen object en de daarmee gepaard gaande camerabewegingen moeten nauwkeurig vooraf worden bepaald. Elke onnodige beweging, hoe klein ook, zal uiteindelijk leiden tot een afwijking in het 500 maal vergrootte beeld in de bioscoop. Dit betekent dat een schokkende beweging van 1 mm al een zichtbare afwijking van een halve meter oplevert. Een teveel van dat soort afwijkingen en snelle camerabewegingen die sterk vergroot worden geprojecteerd kunnen door de menselijke hersencellen niet goed worden verwerkt wat tot duizeligheid en/of misselijkheid ("motion sickness") bij de toeschouwer kan leiden. IMAX camera’s hebben vele prachtige beelden vastgelegd. Niet alleen ’s werelds meest ontoegankelijke plaatsen zoals de top van de Mount Everest, de bodem van de diepste oceanen en het uiterst koude Antartica zijn met een IMAX camera bezocht en gefilmd. Ook de ruimte, een gewild en beproeft IMAX object, is tijdens diverse reizen met Space Shuttles uitgebreid op film vastgelegd.
De IMAX projector wordt voor projectie in een IMAX Dome (Omniversum) via een lift omhoog getransporteerd.
Een IMAX camera maakt een hels kabaal dat het best vergeleken kan worden met het geluid van een kettingzaag. Daarom wordt het geluid bij IMAX films pas aan de film toegevoegd als de film afgemonteerd is. Aan het geluid wordt enorm veel aandacht besteed en vormt een substantieel onderdeel van een IMAX productie. Zonder een overtuigend geluid zal het effect van het beleven van een film vele malen minder zijn. Het is daarom dat de combinatie van beeld en geluid optimaal moet zijn.
Met meer dan 225 bioscopen in dertig verschillende landen is IMAX door de jaren heen tot één van ‘s-werelds meest toonaangevende bedrijven in de filmentertainment branche uitgegroeid. De meeste IMAX theaters bevinden zich in Noord-Amerika. Deze theaters zijn veelal terug te vinden in musea en instellingen. Zo is er bijvoorbeeld een theater terug te vinden nabij de Grand Canyon alwaar een imposante voorstelling draait over deze toeristische trekpleister. In Nederland worden IMAX films vertoond in het Omniversum dat in Den Haag is gevestigd. Maar ook in Amsterdam is een IMAX theater: het Pathé IMAX. Daar worden de zogenaamde IMAX DMR films (naar IMAX formaat digitaal geremasterde 35 mm kopie) vertoond.
Met dank aan Omniversum Den Haag.