Oorspronkelijk was de Friso bioscoop in Leeuwarden een Rooms-Katholieke kerk. Het is aan de heren Jelsema en Van Duynen te danken dat de kerkbankjes van de Bonifatius Kerk aan de Nieuwestad werden ingeruild voor bioscoopstoelen. In 1910 werd deze kerk verbouwd tot bioscoop annex theater.
(Advertentie uit ’t Kleine Krantsje)
Naast film werd er in de begin dagen van het theater veel variété op het podium gebracht. Films waren in 1910 nog niet erg lang en werden vaak als “opvul nummer” tussen de variété acts gebracht. Pas toen de films langer werden kreeg het een steeds meer prominentere plaats in het programma. Op een gegeven moment was het zelfs zo dat de variété acts de opvulnummers tussen de films werden. Het bioscoopprogramma bestond in die tijd vaak uit 2 hoofdfilms met in de pauze een jongleur, goochelaar of een andere act. Films werden in die dagen aan het publiek “verteld” door een explicateur. Die van de Friso bioscoop was ene meneer Visser, een qua uitstraling bedroefde man die toch ook over een behoorlijke portie humor beschikte, hetgeen blijkt uit een beschrijving die hij gaf bij de volgende scène. Op het doek zag men een deftige dame in haar boudoir zitten en is bezig met haar breiwerkje. De explicateur vertelde bij de vertoonde beelden: “De jaloerse echtgenoot stormt binnen…hij wijst beschuldigend naar de tafel…en brult tegen de geschrokken vrouw…twee kopjes thee? Dat is geen zuivere koffie!” (Bron: ’t Kleine Krantsje – 1972).
Friso bioscoop 1928 (Foto: scan ’t Kleine Krantsje)
In 1929 werd de Friso bioscoop gesloten om, na een grondige verbouwing, in 1930 weer open te gaan als Tivoli Theater. In 1929 had de geluidsfilm in Nederland zijn intrede gedaan en het valt aan te nemen dat het Tivoli Theater heropend werd als geluidsfilmtheater.
In de loop der jaren is het theater een aantal keren gerenoveerd geweest om in 1994 uiteindelijk een complete vernieuwing te ondergaan. Je zou kunnen zeggen dat het oude theater volledig gesloopt werd en er een geheel nieuw theater werd gebouwd met 4 zalen met ruim 900 zitplaatsen. Ook de voorzijde van het theater werd geheel vernieuwd en heeft een uiterst moderne uitstraling gekregen. De zalen zijn anno nu ruim van opzet, voorzien van digitaal geluid met grote schermen waarop de nieuwste films worden vertoond.
Tivoli anno 2005 (Foto website Leeuwarder Bioscopen)
Leeuwarden heeft nog een aantal bioscopen gekend: rond 1925 werden de Leeuwarder Bioscoop en de Palace geopend. De Leeuwarder bioscoop werd eind jaren zeventig verbouwd tot de Club bioscopen waarin 5 knusse zaaltjes waren gevestigd. In 2000 werd de Club bioscoop verbouwd tot de huidige Cinema bioscoop. De Palace bioscoop werd in de jaren zeventig opgedeeld in twee zalen waarvan zaal 2 de naam kreeg van Studio Friesland. Na de verbouwing van Tivoli in 1994 werd de Palace/Studio Friesland definitief gesloten. Het Filmhuis Leeuwarden is thans gevestigd in de oude Harmonie bioscoop die van 1929 tot eind jaren zeventig films vertoonde.
Heeft u informatie, foto’s, advertenties of ander materiaal over de Leeuwarder bioscopen? Stuur ons een e-mail (te vinden onder “contact”).