Omniversum in Den Haag is een grootbeeldfilmtheater. Eigenlijk een speciaal filmtheater waarin zonder enig compromis een film echt beleefd wordt. Een filmtheater waarin alles in het werk is gesteld om de toeschouwer de film te laten beleven alsof je deel uitmaakt van de film. Het verschil met een bioscoop is dat er in Omniversum grootbeeldfilms vertoond worden, geen “Hollywood-producties”. Bovendien is de afmeting van het scherm, de projectietechniek en het filmformaat ook heel anders dan in gewone bioscopen.
Foto: Omniversum Den Haag
IMAX is afgeleid van het Frans Canadese l’Image Maximale (Maximum Image) en de naam zegt eigenlijk al genoeg. Kenmerkend voor IMAX is dat film wordt geprojecteerd op schermen van enorme afmetingen. De gemiddelde afmetingen voor een rechthoekig IMAX scherm bedragen 22 meter (breed) x 16 meter (hoog) maar kunnen groter zijn. Het grootste IMAX scherm heeft zelfs een hoogte van 30 meter! Vergelijk dit eens met de afmetingen van het doek van een normale bioscoop. Naast IMAX theaters met een rechthoekig scherm (zoals Pathé IMAX in Pathé ArenA) heeft IMAX een innovatieve vondst gedaan door film te projecteren op een koepelvormig scherm dat de hele ruimte bestrijkt. Omniversum heeft zo’n dergelijk koepelvormig scherm (IMAX Dome).
Het hart van het Omniversum wordt gevormd door de speciale Omnimaxprojector die zich in rusttoestand centraal in een ruimte onder bioscoopstoelen bevindt. De ruimte wordt op een constante temperatuur gehouden van 19 graden Celsius. Dit om de filmrollen die zo’n 100 kg per stuk wegen en gemiddeld 1 meter in diameter zijn, zo goed als mogelijk te conserveren. Door temperatuurschommelingen kan de film krimpen of uitrekken wat de kwaliteit niet ten goede komt en de levensduur van het organische celluloid drastisch inkort. Daarnaast is een constante temperatuur noodzakelijk om er voor te zorgen dat er geen condensvorming optreedt waardoor de film vochtig kan worden met alle gevolgen van dien. In rusttoestand wordt de film, als de projector zich beneden in de ruimte bevindt, door de operator ingelegd. Voordat dit gebeurd wordt de eenheid altijd eerst met lucht schoongeblazen zodat er geen stof of andere vuiligheid op de film of voor de lens terechtkomt.
Als de voorstelling op punt staat van beginnen, manoeuvreert de operator de projector middels een lift naar een opening in het plafond van de ruimte. De projector wordt op die manier tussen de bioscoopstoelen geplaatst en kan vanaf die plek de gehele koepel bestrijken. Op de projector is een fish-eye lens met een brandpuntsafstand van 25 mm gemonteerd. Echter, zonder een lichtbron kan de projector zijn werk niet goed doen. Daartoe is een 15.000 Watt lamp aangebracht. De lamp die enorm heet wordt en een gigantische hoeveelheid licht geeft is gemonteerd in het lamphuis. De lamp wordt zelfs zo heet dat deze door een waterkoelsysteem op aanvaardbare temperatuur moet worden gehouden. De lamp heeft een beperkte levensduur. Ongeveer 1200 films kunnen worden vertoond met één en dezelfde lamp alvorens die vervangen moet worden. Van IMAX projectors wordt beweerd dat het de beste zijn die er bestaan. Wellicht komt dit door het ingenieuze systeem waarmee de film door de projector raast. De transportsnelheid waarmee de film horizontaal door de projector gevoerd wordt bedraagt meer dan 100 meter per minuut.
Foto: Omniversum Den Haag
Aan de buitenkant lijkt Omniversum een klein gebouw. Echter als men eenmaal via de informatief ingerichte foyer de zaal betreedt valt direct het enorme scherm op en vraag je je af hoe zo’n scherm in het gebouw past. Vrijwel het gehele blikveld is gevuld met het scherm dat een oppervlakte heeft van 840 vierkante meter. Wat direct opvalt is dat nergens, maar dan ook werkelijk nergens luidsprekers zijn te bekennen. De 36 luidsprekers en 4 subwoofers zijn dan ook zorgvuldig achter het 60 miljoen gaatjes bevattende scherm gepositioneerd. De enorme hoeveelheid gaatjes zorgen ervoor dat er voldoende frisse lucht de zaal in kan stromen, maar bovenal zorgen ze ervoor dat de geluidsgolven vrijwel ongehinderd de zaal kunnen bereiken. Achter het koepelscherm zijn, vanuit de zaal onzichtbaar, smalle loopbruggen aangebracht die het mogelijk maken om op verschillende niveaus onderhoudswerkzaamheden te verrichten. Het is mogelijk om op drie verschillende hoogtes om de koepel heen lopen. De loopbruggen zijn alleen toegankelijk voor het personeel van Omniversum. Grappig is dat je vanaf de loopbrug, door de vele gaatjes, de zaal in kan kijken. Vanuit die positie heb je direct een blik op de fraaie zaal waarin 292 zitplaatsen zijn aangebracht. Daarnaast is er ruimte aangebracht voor vier rolstoelen zodat ook minder valide toeschouwers volop kunnen genieten van de voorstelling. De zittingen zijn comfortabel, bieden de toeschouwers veel ruimte en zijn per rij zodanig geconstrueerd dat een optimale lichaamshouding wordt geboden. Op de bovenste rij zit je vrijwel rechtop terwijl je op de onderste rij de film in een liggende positie bekijkt.
Het Omniversum in Den Haag is een uniek filmtheater en vertoont gemiddeld 4 maal per jaar een nieuwe film uit het assortiment van inmiddels meer dan 225 verschillende titels. De film “Dolphins” is de meest succesvolle film die ooit in het theater is vertoond. De programmering van deze topper loopt al sinds april 2000 en wordt 1 maal per dag vertoond. Inmiddels zijn er meer dan 300.000 bezoekers geweest voor deze film, die ook met een Oscar was genomineerd.
Met dank aan Omniversum/Alexandra van der Zee . Meer over IMAX techniek kunt u vinden in de rubriek “Film geschiedenis en techniek”.