Kermisbioscopen

Al voordat de eerste vaste bioscoop in Groningen werd geopend waren er al bewegende beelden in de stad te zien. Dat gebeurde voornamelijk op de jaarlijkse mei-kermis. Rondreizende kermisexploitanten vertoonden korte filmpjes, vaak zelf gemaakt, in luxueuze aangeklede “tenten”. Film werd destijds als pure kermisattractie gezien. Mensen werden, vaak tot hun grote schrik, vermaakt met aanstormende treinen, korte komische filmpjes en ander materiaal onder het motto: als het maar beweegt. Uitleg werd er gegeven door een explicateur. Deze man vertelde het verhaal bij de beelden (vaak zelf verzonnen) en werd daarbij begeleid door een pianist of violist. De filmpjes waren in het begin van cinematografie nooit langer dan 20 tot 30 seconden. Enkele titels uit zo’n kermisprogramma: “Een Italiaanse Boerendans”, “De boksende kangeroe”, en het voor die tijd zeer gewaagde “Serpentinedans”. Vaak duurde het programma nooit langer dan zo’n 15 minuten.

Het eerste reizende “Bioscoptheater met levende photographiën” in Groningen was die van de Gebroeders Skladanowsky. Volgens nieuwsarchieven gaven zij van 14 tot en met 24 mei 1896 de eerste filmvertoning voor een betalend publiek. Dat gebeurde echter niet op de mei-kermis maar in Concertzaal De Harmonie aan de Oude Kijk in ’t Jatstraat. De pers was destijds niet zo te spreken over het gebodene. De Provinciale Groninger Courant schreef in 1896: “niet minder merkwaardig om te zien, maar zeer pijnlijk aan de ogen!”.
De Harmonie bleef de eerste plaats in Groningen waar filmvoorstellingen werden gegeven. Een jaar later (1897) waren er voorstellingen van de “Vitascoop” te zien. Nou, te zien? Volgens de kranten uit die tijd werd er de meeste avonden niet gedraaid vanwege technische problemen. Nee, dan moesten de mensen maar naar de tent van de Kinematograph op de Groote Markt. Daar kon men levende photographiën zien met “gezichten van alle landen”. Prijzen der plaatsen: 1e rang 50 cent, 2e rang 30 cent, 3e rang 15 cent.

 

The Imperial Bio op de Grote Markt in 1908

Eén van de mooiste reizende kermisbioscopen die Groningen aandeed was ongetwijfeld die van Jean Desmet met zijn imposante “Imperial Bio” welke een standplaats voor het Groninger Stadhuis op de Groote Markt had. “The Imperial Bio” had een 25 meter brede gevel, vormgegeven in een weelderige art nouveau-stijl. De tent zelf was meer dan 10 meter diep, had een strak houten vloer zodat de stoelen niet weggleden op de hobbelige kinderkopjes van de straat. De wanden waren bekleed met roodbruin fluwelen draperieën, de comfortabele stoelen overtrokken met blauw pluche. Met veel licht, draaiorgel, palmen en beelden, werd het publiek verleid om een bezoekje aan de Bioscope te brengen. In tien dagen tijd passeerden dan ook enkele duizenden nieuwsgierige Groningers de kassa om zich aan de bewegende beelden te vergapen.

In de loop der jaren begonnen ook de filmpjes zich meer en meer te ontwikkelen. Het publiek nam geen genoegen meer met aanstormende treinen, leeglopende fabrieken, enz. Ook de boksende kangeroes spraken niet meer tot de verbeelding. Men zocht naarstig naar nieuwe onderwerpen en vond dit in het brengen van natuurfilms en actualiteiten. Vaak werden deze gebeurtenissen in scène gezet omdat de camera niet altijd en overal ter plekke kon zijn. Zo is bekend dat de Boerenoorlog bij Amsterdam is opgenomen. Ook ondervonden exploitanten dat het publiek zeer geïnteresseerd was in opnamen van hun eigen plaats. Maar ook dat begon snel te vervelen en dus werd er over de grens gezocht. In Frankrijk was de firma Pathé (zie ook Pathé Megabioscoop) één van de maatschappijen die films vervaardigde. Films die ongeveer 10 minuten duurden en meestal verfilmde toneelstukken waren zoals bijvoorbeeld “Faust”. Kreeg men eerst voor zijn twee kwartjes een kwartiertje film, in de loop van 1900 waren de voorstellingen al bijna een uur lang.

In 1906 werd voorlopig de laatste voorstelling van een reizende bioscoop op de meikermis gebracht. Het Groningse publiek moest tot 1908 wachten eer het weer van film kon genieten. Toen werd in de Guldenstraat de eerste vaste bioscoop van de stad geopend.

Reageren niet mogelijk...