Het publiek kon zich in het begin van de cinema vergapen aan zes tot tien korte filmpjes die werden aangekondigd als “humoristisch”, “komisch”, “dramatisch” en “natuur”. Veel verschil tussen de programma’s die op de kermissen werden vertoond en die op het witte doek van de vaste bioscopen te zien waren was er niet. De vaste theaters moesten alleen vaker hun programma wisselen terwijl de kermisbioscopen hun programma’s grijs konden draaien door steeds weer in nieuwe plaatsen hun tenten op te zetten. Om de vaste theaters van nieuwe films te voorzien werden er filmverhuurkantoren opgericht. Zij voorzagen de theaters met Franse, Duitse, Italiaanse en Scandinavische films. Om het publiek naar de theaters te lokken werden wervende teksten in de bioscoopadvertenties geplaatst, zoals: “Groote Monopool-film van de firma Cines, die ook Quo Vadis en Cleopatra vervaardigde” en “Zoo juist van den fabriek ontvangen”. De advertentie eindigde altijd met: “beleefd aanbevolen door de directeur”.
Advertentie Grand Theatre met de aankondiging van 2 hoofdfilms in 1 programma.
De bioscopen begonnen in de twintiger jaren twee hoofdfilms in één programma te vertonen, meestal vergezeld van een komische eenakter, een journaal en natuurlijk variété op het toneel. Dit heeft tot ver in de dertiger jaren geduurd. Groningen bleek een uitzondering op de regel te zijn. In enkele steden vertoonde men al in het begin van de jaren dertig twee avondvoorstellingen maar het Groninger publiek wilde daar geen gehoor aan geven. Het Cinema Palace heeft het wel geprobeerd maar dat liep op een flop uit want de bezoekers trokken massaal naar de theaters die wel een avondvullend programma hadden. Ook werden films in die tijd niet of nauwelijks geprolongeerd. Als dat al eens moest gebeuren dan adverteerde het desbetreffende theater in de advertentie met: “Wij zien ons genoodzaakt te prolongeren” met andere woorden: wij willen eigenlijk niet maar moeten wel.
Na de oorlog ging ook Groningen, net als alle andere theaters in Nederland, over op 2 avondvoorstellingen. De voorstellingen begonnen met het Polygoon Neerlands Nieuws gevolgd door het Wereldnieuws. Dat nam meestal zo’n 15 minuten in beslag. Daarna kwamen er reclamefilms wat weer werd gevolgd door een tekenfilm of korte documentaire (bijwerk) en tot besluit de “trailer” (verwachtfilmpje) van de film die “binnenkort in dit theater” te zien zou zijn. Na zo’n 25 minuten was het pauze. Tijdens de pauze kwam er een man of vrouw de zaal binnen met een bak voor zijn/haar buik waarin ijs en snoepgoed lag uitgestald. De aanwezigheid van deze verkoper werd kenbaar gemaakt door de kreet “IJS, CHOCOLADE en PEPERMUNT!”. Mocht de hoofdfilm een aanvang nemen terwijl de man/vrouw nog aan het verkopen was dan zat er een lampje op de bak zodat ook nog in het donker verkocht kon worden. De hoofdfilm, meestal met een lengte van 1 ½ uur, werd zonder onderbreking vertoond.
Pauze in de hoofdfilm
Eind zestiger jaren dook er een nieuw fenomeen in de bioscoop op: pauze in de hoofdfilm. Vaak werd een film op de meest onverwachte momenten afgekapt (meestal na een uur) om drankjes, snoepjes en ijs te verkopen. Slimme mensen hadden bedacht dat mensen na 25 minuten nog geen trek in iets lekkers hadden, maar na een uur wel. Een andere reden is dat de films langer werden. Films met een lengte van ruim 2 uur waren geen uitzondering. Het journaal werd dan op de plank gelegd, het bijwerk werd al helemaal niet meer met de hoofdfilm meegestuurd en de bioscoop begon alleen nog maar reclame en trailers in het voorprogramma te vertonen.
Tegenwoordig is het niet anders. De bioscopen brengen alleen nog reclameblokken en een paar trailers als voorprogramma. Weg is het journaal, weg zijn de tekenfilms, weg zijn de korte bijwerken als “Pathé Pictoral” en “March of Time” waarin we alles te weten kwamen over verre landen en gebruiken. Ergens is het jammer dat de bioscopen niet meer een totaalprogramma bieden. Vanuit commercieel oogpunt gezien valt het te begrijpen, maar het blijft jammer. Het hoorde er gewoon bij…
geachte heer, mevrouw,
ik heb een erg moeilijk historische vraag. In een familie-geschiedenis
blijkt het van groot belang te weten welke film er gedraaid werd
in Wageningen, op 4 november 1945.
Weet u hoe of waar wij dat zouden kunnen vinden?
Alvast heel erg bedankt voor uw moeite !!
Hans Visser